Mỗi khi bão tiến vào đất liền, chúng ta thường thấy sức gió giảm nhanh, mưa tán rộng và tâm bão yếu dần. Hiện tượng này lặp lại gần như ở mọi cơn bão nhưng ít người hiểu rõ nguyên nhân cụ thể. Câu hỏi được nhiều người đặt ra: “Vì sao bão có xu hướng suy yếu khi vào đất liền?”. Bài viết sau sẽ phân tích những cơ chế chính khiến bão mất cường độ khi tiếp đất, những ngoại lệ hiếm gặp và giải đáp một số câu hỏi thường gặp.
Những yếu tố khiến bão suy yếu khi vào đất liền
Khi bão hoạt động trên biển, nó nhận được đầy đủ “nhiên liệu” để duy trì xoáy và sức gió. Nhưng một khi di chuyển vào đất liền, môi trường xung quanh thay đổi rõ rệt khiến cơn bão không còn đủ điều kiện để giữ cường độ. Dưới đây là những yếu tố quan trọng tác động đến quá trình suy yếu:
Mất nguồn cung hơi nước và năng lượng tiềm ẩn
Biển ấm là nơi cung cấp liên tục hơi nước cho bão. Khi rời biển, bề mặt đất khô hơn, tốc độ bốc hơi giảm khiến hệ thống đối lưu trong bão nhanh chóng yếu đi. Không có “nhiên liệu”, cơn bão mất khả năng duy trì cấu trúc xoáy mạnh. Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến bão giảm cấp nhanh sau khi đổ bộ.
Khi ở biển bão liên tục được cung cấp “nhiên liệu” để duy trì xoáy và sức gió (Nguồn: Môi trường và Cuộc sống)
Tác động của ma sát địa hình
Khi bão đi qua rừng, đô thị hoặc đồi núi, lực ma sát tăng lên đáng kể. Ma sát làm gió tầng thấp giảm tốc, phá vỡ cân bằng xoáy khiến cấu trúc bão méo mó, đặc biệt ở vùng rìa.
Không khí khô hơn ở lục địa
Không khí trong đất liền thường chứa ít hơi ẩm hơn so với không khí biển. Khi bão gặp lớp không khí này, quá trình hình thành mây đối lưu sâu bị hạn chế, làm mưa và gió yếu đi nhanh chóng.
Sự biến dạng bên trong hệ thống xoáy
Khi áp suất trung tâm tăng và gió yếu đi, mắt bão thường đóng lại hoặc tan biến. Các dòng khí xoáy trở nên lệch lạc, làm hệ thống mất tính tổ chức.
Địa hình phức tạp làm lệch dòng gió
Núi cao, thung lũng hoặc bờ biển gồ ghề có thể bẻ hướng gió và dòng khí khiến cấu trúc bão bị xé nhỏ. Ở Việt Nam, nhiều cơn bão suy yếu nhanh khi gặp dãy Trường Sơn là do hiệu ứng này.
Địa hình đất liền phức tạp khiến cấu trúc bão bị xé nhỏ (Nguồn: Luật Dương Gia)
Vành mưa tách khỏi tâm bão
Khi đối lưu yếu đi, các cụm mây mưa rời xa tâm xoáy. Điều này làm giảm khả năng duy trì gió mạnh gần tâm, dẫn đến suy yếu nhanh hơn.
Những yếu tố trên thường xảy ra đồng thời khiến quá trình suy yếu của bão diễn ra khá nhanh sau khi tiếp đất.
Khi nào bão không suy yếu nhanh?
Mặc dù phần lớn các cơn bão yếu đi rõ rệt khi vào đất liền nhưng vẫn có những trường hợp ngoại lệ. Trong điều kiện đặc biệt, bão có thể giảm cấp chậm hoặc thậm chí duy trì cường độ trong một thời gian ngắn.
Trong điều kiện đất bão hoà độ ẩm có thể khiến bão duy trì cấp độ ngay cả khi vào đất liền (Nguồn: VnExpress)
Hiệu ứng “đại dương nâu” (Brown Ocean Effect)
Nếu đất liền rất ẩm, có nhiều sông hồ hoặc bị ngập rộng, bão có thể tiếp tục hút hơi ẩm từ mặt đất, giống như hút từ biển. Khi đó, năng lượng tiềm ẩn vẫn được cung cấp, làm chậm quá trình suy yếu.
Đất bão hòa độ ẩm trước khi bão đổ bộ
Sau nhiều ngày mưa hoặc thời tiết ẩm, lớp đất và không khí gần bề mặt có thể tích trữ đủ hơi ẩm để hỗ trợ bão duy trì trong vài giờ sau khi vào đất liền.
Có luồng khí quyển hỗ trợ ở tầng cao
Nếu bão tương tác với hệ thống gió tầng cao thuận lợi, nó có thể giữ cấu trúc tốt hơn, giảm cấp chậm hơn so với thông thường.
Tuy nhiên, các trường hợp ngoại lệ này khá hiếm và phụ thuộc vào nhiều điều kiện cùng lúc. Ở Việt Nam, phần lớn bão suy yếu nhanh chỉ sau 6–12 giờ đổ bộ.
FAQ – Câu hỏi thường gặp về sự suy yếu của bão khi vào đất liền
Dưới đây là phần giải đáp ngắn cho những thắc mắc phổ biến liên quan đến hiện tượng bão suy yếu khi vào đất liền:
-
Bão có yếu ngay khi chạm đất không?
Không. Quá trình này thường diễn ra trong vài giờ, tùy địa hình và độ ẩm đất.
-
Có khi nào bão mạnh lên trên đất liền không?
Hiếm, nhưng có thể xảy ra nếu hiệu ứng “đại dương nâu” và các điều kiện khí quyển hỗ trợ cùng lúc.
-
Tại sao vùng áp thấp không suy yếu như bão?
Vùng áp thấp không phụ thuộc nhiều vào đối lưu sâu và cấu trúc xoáy mạnh nên khi vào đất liền ít bị tác động như bão.
Như vậy, khi bão di chuyển từ biển vào đất liền, quá trình suy yếu gần như là điều tất yếu. Các yếu tố như mất nguồn cung ẩm, ma sát địa hình và sự biến đổi cấu trúc bên trong là nguyên nhân chủ chốt khiến cơn bão giảm cấp nhanh chóng. Chính những cơ chế này đã giúp lý giải một cách rõ ràng vì sao bão có xu hướng suy yếu khi vào đất liền. Việc hiểu đúng bản chất của quá trình này giúp công tác dự báo chính xác hơn và nâng cao khả năng ứng phó của cộng đồng.
Xem thêm:
.jpg)
.png)
