Trong hoạt động kinh doanh, việc hiểu rõ các loại thuế là điều bắt buộc để doanh nghiệp quản lý tài chính hiệu quả và tránh rủi ro pháp lý. Hai khái niệm thường được nhắc đến là thuế trên lợi nhuận và thuế trên doanh thu. Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh vẫn thường nhầm lẫn giữa hai loại thuế này. Vậy thực chất sự khác biệt nằm ở đâu, tác động như thế nào đến việc vận hành kinh doanh và chiến lược tài chính? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn làm rõ.
Tham gia Hội Tạp Hóa Cùng Nhau Làm Giàu - nơi hàng chục nghìn chủ tiệm chia sẻ kinh nghiệm
và cùng nhau phát triển mỗi ngày!
Thuế tính trên lợi nhuận là gì?
Thuế tính trên lợi nhuận là khoản thuế được tính dựa trên phần lợi nhuận mà doanh nghiệp hoặc cá nhân thu được sau khi đã trừ tất cả chi phí hợp lý, hợp lệ liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
Nói cách khác, chỉ khi nào có lợi nhuận dương thì doanh nghiệp mới phải đóng thuế này. Đây là loại thuế phản ánh chính xác hiệu quả kinh doanh thực sự vì nó chỉ thu trên phần thặng dư còn lại.
Ví dụ: Một công ty có doanh thu 5 tỷ đồng, chi phí vận hành và đầu tư 3,5 tỷ đồng. Lợi nhuận sau khi trừ chi phí là 1,5 tỷ đồng. Nếu thuế suất là 20% thì công ty sẽ nộp 300 triệu đồng tiền thuế tính trên lợi nhuận.

Thuế lợi nhuận được tính dựa trên lợi nhuận thu được (Ảnh: Thư viện pháp luật)
Thuế tính trên doanh thu là gì?
Ngược lại với thuế lợi nhuận, thuế tính trên doanh thu được tính trực tiếp trên tổng số tiền mà doanh nghiệp thu được từ hoạt động kinh doanh, không phụ thuộc vào việc có lãi hay lỗ.
Điều này có nghĩa, dù hoạt động kinh doanh có lợi nhuận thấp hoặc thậm chí thua lỗ, doanh nghiệp vẫn phải đóng loại thuế này. Đặc điểm này khiến thuế tính trên doanh thu thường được coi là gánh nặng với những đơn vị có biên lợi nhuận mỏng.
Ví dụ: Một cửa hàng có doanh thu 1 tỷ đồng trong năm, dù chi phí đã vượt quá con số này dẫn đến lỗ, cửa hàng vẫn phải đóng thuế dựa trên doanh thu theo tỷ lệ quy định.

Thuế doanh thu tính trực tiếp trên tổng số tiền thu được từ kinh doanh (Ảnh: Faco)
So sánh thuế lợi nhuận và thuế doanh thu
Để hình dung rõ hơn sự khác biệt giữa hai loại thuế này, bạn có thể tham khảo bảng so sánh sau:
Tiêu chí |
Thuế tính trên lợi nhuận |
Thuế tính trên doanh thu |
Cơ sở tính thuế |
Lợi nhuận sau khi trừ chi phí hợp lý, hợp lệ |
Tổng doanh thu bán hàng, dịch vụ |
Điều kiện phát sinh |
Chỉ phát sinh khi có lợi nhuận dương |
Phát sinh ngay khi có doanh thu, bất kể lãi hay lỗ |
Tính công bằng |
Phản ánh đúng khả năng tài chính của doanh nghiệp |
Có thể gây áp lực cho doanh nghiệp lỗ hoặc biên lợi nhuận thấp |
Khả năng kiểm soát |
Phức tạp hơn, cần hệ thống kế toán rõ ràng |
Dễ áp dụng, không cần nhiều nghiệp vụ kế toán |
Ví dụ áp dụng |
Thuế thu nhập doanh nghiệp (CIT) |
Thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế môn bài (một phần dựa vào doanh thu) |
Ưu điểm |
- Đảm bảo công bằng hơn vì doanh nghiệp chỉ đóng thuế khi có lãi. - Khuyến khích doanh nghiệp minh bạch chi phí để đạt lợi nhuận thực. - Phản ánh năng lực tài chính thực sự của doanh nghiệp. |
- Dễ quản lý, áp dụng nhanh chóng, không cần hệ thống sổ sách phức tạp. - Nhà nước đảm bảo được nguồn thu ổn định, không phụ thuộc vào việc doanh nghiệp lãi hay lỗ. |
Nhược điểm |
- Đòi hỏi hệ thống kế toán chặt chẽ, dễ xảy ra tình trạng gian lận hoặc làm đẹp số liệu. - Nhà nước có thể khó kiểm soát chính xác nếu doanh nghiệp cố tình khai thấp lợi nhuận. |
- Có thể gây bất công cho những đơn vị đang lỗ nhưng vẫn phải nộp thuế. - Không phản ánh đúng hiệu quả kinh doanh. |
FAQ - Câu hỏi thường gặp về thuế trên lợi nhuận và thuế trên doanh thu
1. Doanh nghiệp nhỏ thường chịu loại thuế nào nhiều hơn?
Doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể thường phải nộp thuế tính trên doanh thu vì hình thức này đơn giản và dễ quản lý hơn.
2. Thuế tính trên lợi nhuận có thể bằng 0 không?
Có. Nếu doanh nghiệp không có lợi nhuận hoặc thua lỗ, số thuế tính trên lợi nhuận sẽ bằng 0.
3. Có trường hợp nào doanh nghiệp phải nộp cả hai loại thuế không?
Có. Thực tế, nhiều doanh nghiệp vừa nộp thuế tính trên doanh thu (ví dụ VAT) vừa nộp thuế tính trên lợi nhuận (thuế thu nhập doanh nghiệp).

Thuế lợi nhuận và thuế doanh thu có nhiều sự khác biệt (Ảnh: DNSE)
Qua bài viết này, có thể thấy thuế trên lợi nhuận và thuế trên doanh thu có tác động khác biệt đến hoạt động quản lý tài chính của doanh nghiệp. Hiểu rõ bản chất của từng loại thuế giúp doanh nghiệp lựa chọn phương án kinh doanh, sắp xếp chi phí và tối ưu hiệu quả hoạt động.
Tham gia Hội Tạp Hóa Cùng Nhau Làm Giàu - nơi hàng chục nghìn chủ tiệm chia sẻ kinh nghiệm
và cùng nhau phát triển mỗi ngày!
Xem thêm: