Trong nhịp sống hiện đại, con người phải đối mặt với nhiều áp lực từ công việc và thói quen sinh hoạt thiếu khoa học, do đó căn bệnh trào ngược dạ dày ngày càng trở nên phổ biến. Đây là tình trạng dịch acid trong dạ dày di chuyển ngược lên thực quản gây ra cảm giác nóng rát, ợ chua hoặc đau tức ngực. Mặc dù bệnh này không quá nguy hiểm ở giai đoạn đầu nhưng nếu để kéo dài có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Để phòng ngừa và điều trị hiệu quả, việc hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh là điều vô cùng quan trọng.
Nguyên nhân sinh lý gây ra trào ngược dạ dày
Những thay đổi trong thói quen ăn uống, sinh hoạt hoặc trạng thái cơ thể tạm thời có thể khiến dạ dày hoạt động bất thường, từ đó dẫn đến trào ngược. Dưới đây là những nguyên nhân sinh lý phổ biến nhất.
.webp)
Trào ngược dạ dày có thể đến từ thói quen ăn uống và sinh hoạt thiếu lành mạnh (Nguồn: Pharmacity)
Thói quen ăn uống không hợp lý
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động tiêu hóa. Khi duy trì thói quen không lành mạnh, hệ tiêu hóa dễ bị rối loạn và gây ra hiện tượng trào ngược.
Một số thói quen thường gặp là:
- Ăn quá nhanh, nhai không kỹ khiến dạ dày phải làm việc quá sức.
- Ăn no vào buổi tối hoặc nằm ngay sau khi ăn.
- Tiêu thụ nhiều thực phẩm cay, chua, đồ chiên rán hoặc nước uống có gas.
- Uống rượu, bia hoặc cà phê thường xuyên.
Những hành vi này khiến cơ vòng thực quản dưới - phần cơ giữ acid trong dạ dày bị giãn yếu, làm acid dễ trào ngược lên trên.
Căng thẳng và mất ngủ kéo dài
Tinh thần căng thẳng, áp lực tâm lý hoặc thiếu ngủ là yếu tố thường bị bỏ qua. Khi stress, cơ thể tiết ra nhiều hormone cortisol và adrenaline làm tăng sản xuất acid dạ dày. Lượng acid này nếu không được trung hòa sẽ dễ gây trào ngược dạ dày, kèm theo cảm giác nóng rát hoặc ợ hơi khó chịu.
Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học
Không chỉ chế độ ăn, những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại cũng ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa. Ví dụ như:
- Thường xuyên thức khuya hoặc bỏ bữa sáng.
- Hút thuốc lá gây giảm tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày.
- Mặc quần áo bó sát hoặc thắt lưng chặt làm tăng áp lực vùng bụng.
Những yếu tố trên đều có thể khiến dạ dày chịu áp lực lớn, dễ phát sinh trào ngược và các rối loạn tiêu hóa khác.
Nguyên nhân bệnh lý dẫn đến trào ngược dạ dày
Khi loại bỏ các nguyên nhân sinh lý mà triệu chứng vẫn kéo dài, người bệnh có thể đang gặp vấn đề bệnh lý. Dưới đây là những tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày.
Trào ngược dạ dày có thể đến từ nguyên nhân bệnh lý của hệ tiêu hoá (Nguồn: Nhà thuốc Long Châu)
Cơ vòng thực quản dưới suy yếu
Cơ vòng thực quản dưới (LES) đóng vai trò như một chiếc “van” kiểm soát dòng chảy giữa dạ dày và thực quản. Khi cơ này hoạt động kém, acid có thể dễ dàng trào ngược lên.
Nguyên nhân khiến LES suy yếu thường là:
- Tác động của tuổi tác khiến cơ mất độ đàn hồi.
- Ảnh hưởng từ việc dùng thuốc an thần, thuốc giãn cơ.
- Thói quen hút thuốc lá kéo dài làm giảm áp lực cơ vòng.
Tăng tiết acid dạ dày
Một trong những nguyên nhân bệnh lý phổ biến khác là tình trạng dạ dày tiết quá nhiều acid. Lượng acid dư thừa không chỉ gây viêm loét mà còn tạo điều kiện cho dịch trào ngược lên thực quản.
Những yếu tố làm tăng acid bao gồm:
- Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori.
- Dùng thuốc giảm đau, chống viêm (NSAID) trong thời gian dài.
- Ăn uống thất thường hoặc tiêu thụ nhiều chất kích thích.
Thoát vị hoành
Thoát vị hoành là hiện tượng một phần dạ dày di chuyển lên phía ngực thông qua cơ hoành, làm mất chức năng ngăn acid trào ngược. Đây là nguyên nhân khó phát hiện nếu không có thăm khám chuyên sâu. Người bị thoát vị hoành thường gặp cảm giác ợ nóng, tức ngực và khó nuốt và đây là những triệu chứng tương tự trào ngược dạ dày.
Yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng trào ngược
Không phải tất cả mọi người đều dễ mắc bệnh, tuy nhiên có những nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn do đặc điểm thể trạng hoặc lối sống, cụ thể:
- Béo phì: Mỡ thừa ở vùng bụng gây áp lực lên dạ dày, đẩy acid trào ngược.
- Mang thai: Sự thay đổi hormone và áp lực của thai nhi khiến acid dạ dày dễ trào lên.
- Dùng thuốc: Một số loại thuốc trị huyết áp, hen hoặc trầm cảm làm giãn cơ vòng thực quản.
- Di truyền: Một số người có cấu trúc thực quản bẩm sinh yếu hơn, dễ gặp trào ngược hơn người bình thường.
Những yếu tố này không trực tiếp gây bệnh nhưng có thể khiến trào ngược dạ dày trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài hơn.
Cách phòng tránh trào ngược dạ dày từ nguyên nhân gốc
Phòng ngừa luôn là cách tốt nhất để hạn chế bệnh tiến triển. Khi đã hiểu rõ nguyên nhân, người bệnh có thể chủ động điều chỉnh để bảo vệ hệ tiêu hóa.
Sinh hoạt lành mạnh giúp giảm thiểu tình trạng trào ngược (Nguồn: Dân trí)
Một số biện pháp hữu ích gồm:
- Ăn uống đúng giờ, tránh bỏ bữa hoặc ăn quá no.
- Không nằm ngay sau khi ăn; nên chờ ít nhất 2-3 giờ.
- Hạn chế rượu, bia, cà phê và thực phẩm nhiều dầu mỡ.
- Duy trì cân nặng ổn định, tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày.
- Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài.
Ngoài ra, nếu các triệu chứng kéo dài trên hai tuần hoặc tái phát thường xuyên nên đến cơ sở y tế chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị sớm.
FAQ - Câu hỏi thường gặp về trào ngược dạ dày
Phần dưới đây sẽ giúp giải đáp một số thắc mắc thường gặp giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh và cách xử lý.
-
Trào ngược dạ dày có chữa khỏi hoàn toàn được không?
Bệnh có thể được kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm và thay đổi lối sống, cùng với đó là kết hợp điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
-
Bị trào ngược dạ dày có nên ăn tối muộn không?
Không. Nên ăn trước khi ngủ ít nhất 3 tiếng để dạ dày có thời gian tiêu hóa hết thức ăn.
-
Tập thể dục có giúp giảm trào ngược không?
Có, nếu tập nhẹ nhàng và đều đặn. Tuy nhiên, bạn cần tránh các động tác gập bụng hoặc nâng tạ nặng sau bữa ăn.
Như vậy, trào ngược dạ dày không chỉ bắt nguồn từ thói quen ăn uống, sinh hoạt mà còn liên quan đến nhiều yếu tố bệnh lý bên trong cơ thể. Hiểu rõ nguyên nhân giúp người bệnh chủ động thay đổi lối sống, phòng tránh và điều trị hiệu quả hơn. Duy trì chế độ ăn khoa học, giữ tinh thần thoải mái và khám định kỳ là những bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa lâu dài.
Xem thêm:
.jpg)
.png)
